Donuk omuz, diğer adıyla yapışkan Yapışkan kapsülit ya da adezif kapsülit, omuz ekleminde sertlik ve ağrıya yol açan bir durumdur. Belirtiler genellikle yavaşça başlar ve zamanla kötüleşir. Ancak zamanla, genellikle 1 ila 3 yıl içinde, belirtiler düzelir.
Omuzun uzun süre hareketsiz kalması, donmuş omuz gelişme riskini artırır. Bu, genellikle ameliyat sonrası ya da kolun kırılması gibi durumlar sonrasında meydana gelir.
Donuk omuz tedavisinde, hareket kabiliyetini artırmaya yönelik egzersizler yapılır. Bazı durumlarda, eklem içine kortikosteroid ve uyuşturucu ilaçlar enjekte edilir. Nadir durumlarda ise eklem kapsülünü gevşetmek ve hareketini kolaylaştırmak amacıyla artroskopik cerrahi gerekebilir.
Donmuş omuzun aynı omuzda tekrar etmesi nadir bir durumdur. Ancak bazı kişilerde, genellikle beş yıl içinde, diğer omuzda da gelişebilir. Bu sağlık sorunu ile ilgili daha detaylı bilgi almak için okumaya devam edin.
Donuk Omuz Nedir?
Omuz, üst kol (humerus), kürek kemiği ve köprücük kemiği olmak üzere üç kemikten oluşur. Bu kemikleri bir arada tutan ve omuz eklemini çevreleyen yapıya ise omuz kapsülü adı verilir.
Donmuş omuz, tıbbi literatürde yapışkan kapsülit ya da adezif kapsülit olarak bilinir ve omuz ekleminde sertlik ve ağrıya neden olan bir rahatsızlıktır. Yaşam kalitesini ciddi şekilde etkileyebilen, hareketleri kısıtlayan ve şiddetli ağrıya yol açabilen bu durum, önemli bir sağlık sorunu olarak kabul edilir.
Hastalığın temelinde, omuz eklem kapsülünün daralması, kalınlaşması ve iltihaplanması yatmaktadır. Aynı zamanda eklem içi sıvının azalması sonucu eklem hareketleri de kısıtlanır. Zamanla, kapsül o kadar sıkı ve kalın bir hale gelir ki omuzun hareket ettirilmesi zorlaşır. Eklemde yara dokusu bantları gelişir ve eklemi kayganlaştıran sıvının azalması, hareket kabiliyetini iyice sınırlar. Donmuş omuzun belirtileri genellikle yavaş bir şekilde başlar, zamanla kötüleşir ve ardından 1 ila 3 yıl içinde iyileşme sürecine girer. Genellikle tek omuzda görülse de her iki omuzda ortaya çıkabileceği durumlar da mevcuttur.
Donuk Omuz Belirtileri
Donmuş omuz genellikle üç aşamada yavaş yavaş gelişir.
- Yangı aşaması: Omuzun her hareketi ağrıya neden olur ve omuzun hareket kabiliyeti kısıtlanmaya başlar. Bu aşama 2 ila 9 ay arasında sürer.
- Donma aşaması: Bu aşamada ağrı azalabilir, ancak omuz daha da sertleşir ve kullanımı zorlaşır. Bu aşama 4 ila 12 ay arasında devam eder.
- Çözülme aşaması: Omuzun hareket kabiliyeti yavaş yavaş iyileşmeye başlar. Bu aşama 5 ila 24 ay arasında sürer.
Bazı kişilerde ağrı özellikle geceleri şiddetlenir ve uyku düzenini bozabilir.
Donuk Omuz Nedenleri
Donuk omuz sendromu, çeşitli nedenlerle ortaya çıkabilir; ancak çoğu vakada kesin sebep bilinmemektedir. Omuz eklemini oluşturan kemikler, bağlar ve tendonlar, bağ dokusundan oluşan bir kapsül tarafından çevrelenir. Donuk omuz, bu kapsülün kalınlaşıp sıkılaşarak eklemin hareketini engellemesiyle meydana gelir.
Omuz ekleminin uzun süre hareketsiz kalmasına yol açan hastalıklar, düşme ya da darbe gibi durumlar sonrasında bu sendrom gelişebilir. Bunun yanında, omuzda kireçlenme, omuz sıkışma sendromu, kas tendon yırtıkları, iltihaplı romatizma, diyabet, tiroid rahatsızlıkları, yüksek kolesterol, kalp sorunları ve kadınlarda görülen meme hastalıkları da donuk omuz sendromunu tetikleyebilir. Günümüzde, bu sendromun sıkça görüldüğü vakalar genellikle yoğun stres altında olan kişilerdir.
Risk Faktörleri
Bazı faktörler, donuk omuz sendromu geliştirme riskinizi artırabilir:
Yaş: 40 yaşın üzerindeki kişilerde donuk omuz sendromu görülme olasılığı daha yüksektir.
Hareketsizlik: Omuzun uzun süre hareketsiz kalması ya da hareket kabiliyetinin azalması, donuk omuz riskini artırır. Hareketsizlik genellikle rotator manşet yaralanmaları, kol kırıkları, felç veya ameliyat sonrası dönemde meydana gelir. Özellikle omuz yaralanmaları, kırıklar ve felç sonrası hareketsizlik en yaygın nedenlerdendir. Eğer kişi, omuz hareketlerini kısıtlayan bir rahatsızlık geçirmişse, eklemlerini koruyacak egzersizler için mutlaka bir doktora başvurmalıdır.
Sistemik Hastalıklar: Diyabet, hipertiroidi, hipotiroidi, tüberküloz, Parkinson hastalığı ve kalp-damar hastalıkları gibi bazı sistemik rahatsızlıklar da donuk omuz sendromu riskini artırabilir.
Teşhis Yöntemleri
Fizik muayene sırasında, sağlık uzmanı sizden kolunuzu belirli şekillerde hareket ettirmenizi isteyebilir. Bu, ağrıyı kontrol etmek ve kolunuzu ne kadar hareket ettirebildiğinizi görmek içindir (aktif hareket aralığı). Daha sonra, kaslarınızı gevşetmeniz istenerek uzman kolunuzu hareket ettirebilir (pasif hareket aralığı). Donmuş omuz, hem aktif hem de pasif hareket aralığını etkiler.
Donmuş omuz genellikle sadece belirtiler ve bulgulara dayanarak teşhis edilebilir. Ancak röntgen, ultrason ya da MR gibi görüntüleme testleri, diğer olası sorunları elemek için kullanılabilir.
Donuk Omuz Sendromu Tedavisi
Donuk omuz sendromunun tedavisi, omuz ağrısının hafifletilmesi ve hareket kabiliyetinin en üst düzeyde korunmasını amaçlar. Çoğu vakada, omuzun eski hareket kapasitesine tamamen kavuşması mümkündür, ancak bu uzun ve sabır gerektiren bir süreçtir.
Donuk omuz sendromu genellikle 12 ila 18 ay içinde kendiliğinden iyileşebilir, ancak tedavi süreci hastaların bu dönemi daha rahat geçirmesine yardımcı olur. Aşağıda donuk omuz sendromu tedavisinde kullanılan bazı yöntemler yer almaktadır:
İlaçlar
Doktorunuzun önereceği ağrı kesici ve anti-enflamatuar ilaçlar, donuk omuzun neden olduğu ağrı ve iltihabın hafifletilmesine yardımcı olabilir.
Terapi
Fizik tedavi uzmanı eşliğinde uygulanan hareket açıklığı egzersizleri, omuz hareketliliğini artırmaya yönelik en önemli tedavi yöntemidir. Bu egzersizler, omuz hareketlerini iyileştirmede kritik bir rol oynar.
Cerrahi ve Diğer Yöntemler
Doktorunuz, kalıcı belirtileri yönetmek için şu tedavilerden birini önerebilir:
- Enjeksiyonlar: Omuz eklemine yapılan ilaç enjeksiyonları, ağrıyı hafifletmek ve hareketliliği artırmak amacıyla uygulanır.
- Eklem Gerginliği: Steril su eklem kapsülüne enjekte edilerek eklemin rahat hareket etmesi sağlanabilir.
- Omuz Manipülasyonu: Anestezi altında yapılan bu işlemde, doktor omuz eklemini farklı yönlere hareket ettirerek gerilmiş dokuları rahatlatır. Ancak artroskopik cerrahi yöntemin gelişmesiyle bu işlem daha az tercih edilir hale gelmiştir, çünkü komplikasyon riski daha yüksektir.
- Ameliyat: Donuk omuz sendromunda cerrahi nadiren tercih edilir. Eğer diğer tedaviler etkisiz kalırsa, doktorunuz yara dokularını ve yapışıklıkları omuz ekleminden çıkarmak için artroskopik cerrahi önerebilir. Bu ameliyat, eklemin etrafında açılan küçük kesilerden özel cerrahi aletlerle yapılır.
Ameliyat sonrası rehabilitasyon son derece önemlidir. Fizik tedavi genellikle ameliyatın ertesi gününden itibaren başlar. Doktor, hastaya gerekli egzersizleri gösterir ve hasta bu hareketleri uygulamaya başlar. Amacın, omuz ekleminin tam hareket kabiliyetini geri kazandırmak olduğunu unutmamak gerekir.
Donuk Omuz Sendromu Tedavi Edilmezse Ne Olur?
Tedavi edilmeyen vakalarda hastalık 2 ila 10 yıl sürebilir. Çoğu hasta, hareket kısıtlılığı yaşamaya başlar ve bazı vakalarda kalıcı eklem kısıtlaması gelişebilir. Tedavi edilmeyen ileri vakalarda omuz eklemi ciddi şekilde sertleşebilir ve günlük hareketlerde büyük zorluklar yaratabilir.
Ağrı ve hareket kısıtlılığını dikkate alarak, omuz ve kolunuzu mümkün olduğunca kullanmaya özen gösterin. Ayrıca, omuza sıcak ya da soğuk uygulama yaparak ağrıyı hafifletmek de etkili olabilir.
