Vitamin B12 Nedir?
B12 vitamini, DNA sentezi, yağ asitleri ve amino asitlerinin vücut içindeki kullanımı gibi çok önemli görevleri olan, bu nedenle vücut içerisindeki her hücrenin ihtiyaç duyduğu bir B vitamini türüdür.
İçeriğindeki kobalt minerali nedeniyle kobalamin olarak da bilinen Vitamin B12 vücutta az miktarda da olsa depolanabilir. Normal bir insanda karaciğerde yaklaşık 2 mg ve diğer vücut bölgelerinde 2 mg olmak üzere toplamda 4 mg kadar depolanır. Depolanma miktarı düşük olduğundan dolayı günlük olarak alınması gerekir. B12 vitamini, hayvansal kaynaklı gıdalarda bulunur.
Vitamin B12’nin Görevleri Nelerdir?
Beynin ve sinir sisteminin normal işlevini sürdürmesi için çok önemlidir.
Alyuvarların (kırmızı kan hücresi) oluşumunda önemli bir rol oynar.
DNA’nın oluşturulmasına ve düzenlenmesine yardımcı olur.
Sinir hücrelerinin etrafını saran myelin kılıflarının sentezinde görev alan B12 vitamini elektriksel sinyal iletiminin hızını arttırır.
Vücuttaki her hücrenin metabolizmasında, yağ asitlerinin sentezinde ve enerji üretiminde rol oynar.
Vitamin B12 Eksikliği Nedir?
Kan tahlilinde B12 vitamini düzeyinin 200 pg/ml’nin altında olması B12 eksikliği olarak kabul edilir ve mutlaka tedavi edilmelidir.
B12 vitamini düzeyinin 200-300 pg/ml aralığında olması B12 yetersizliği olarak kabul edilir ve beslenme önerileri ile veya takviyelerle B12 düzeyinin 300 pg/ml’nin üzerine çıkarılması sağlanmalıdır.
İnsan vücudunda B12 vitamini çok önemli biyokimyasal reaksiyonlarda yer aldığı için kandaki B12 değeri 300-800 pg/ml aralığında olmalıdır.
800 pg/ml ve üstü değerler ise yüksek B12 vitamini değerlerini gösterir.
Vitamin B12 Eksikliği Neden Olur? Nedenleri Nelerdir?
Beslenme: Çocuklardaki B12 eksikliğinin en önemli nedeni yanlış veya yetersiz beslenmedir. Beslenme ile yeterince B12 alamayan kişilerde eksiklik görülebilir. Yetersiz beslenmenin etkisi hemen ortaya çıkmayabilir. B12 depoları yaklaşık 2 kadar yeter.
Pernisiyöz anemi: Pernisiyöz anemi, otoimmün bir hastalıktır ve B12 eksiliği nedenleri arasındadır.
Mide problemleri: Mide ameliyatı geçirmiş kişilerde vitamin eksikliği görülebilir. Gastrektomi gibi mide iç yüzey alanını azaltan cerrahi işlemler, B12 emilimini azaltabilir.
Bağırsak sorunları: Bağırsağın iç yüzeyini döşeyen epitelde meydana gelen bozulmalar, bağırsaktan emilen maddelerin emilimini engeller. Çölyak, Crohn hastalığı gibi durumlarda bağırsaktan B12 emilimini azaltabilir.
İlaçlar: Bazı ilaçlar vücuttaki B12 seviyesinin azalmasına neden olur. Mide rahatlatıcı olarak kullanılan omeprazol, lansoprazol gibi etken madde içeren ilaçlar; mideden asit salınımı azaltır. Mide asidi, B12’nin besinlerden açığa çıkması için gereklidir. Bu asit salgısının durması B12’nin ortaya çıkmasını engeller. Sonuç olarak B12 eksikliği meydana gelir.
Vitamin B12 Eksikliğinin Belirtileri Nelerdir?
Vitamin B12; vücut için gerekli pek çok reaksiyonda görev aldığı için eksikliğinde pek çok farklı organı içeren belirtiler görülebilir. Örneğin B12 eksikliği ciddi baş ağrısı yapabileceği gibi kilo kaybına da neden olabilir.
B12 vitamini eksikliği olan bebeklerde yüz titremeleri, refleks problemleri, beslenme zorlukları, cilt tahrişleri görülebilir. Eğer eksiklik tedavi edilmezse büyüme problemleri ortaya çıkabilir.
Vitamin B12 eksikliği ciddi bir kalıcı sinir ve beyin hasarı riski taşır. B12 vitamini yetersiz olan okul çocuklarında ve ergenlerde sinirlilik, depresyon, düşünme ve davranış şeklinde değişiklik, hafıza, anlama ve kavrama sorunlarının gelişme riski yüksektir.
Yetersiz B12 vitamini anemiye, yani kansızlığa neden olabilir. Anemi, kanda dolaşan ve dokulara oksijen taşımakla görevli kırmızı kan hücrelerinin az olması ya da oksijen taşımakla görevli hemoglobin molekülünün üretilmesinde sorunlar oluşmasıdır. Bu olay sonucunda kan dokulara yeterince oksijen taşıyamaz. Aneminin en yaygın belirtileri arasında yorgunluk, halsizlik ve düzensiz kalp atışı, soluk sarı renkli cilt gibi şikayetler bulunmaktadır.
Vitamin B12 Hangi Besinlerde Bulunur?
B12 Vitaminini sadece hayvansal kaynaklı besinlerden elde edebiliriz. Bitkilerde bulunmadığı için vegan tarzı beslenen kişilerin, beslenmelerine dikkat etmesi gerekmektedir.
B12 Vitamininin en çok bulunduğu besinler ise;
Kimler B12 Eksikliği Riski Taşır?
Günlük vitamin B12 ihtiyacı 2-3 mcg’dir(microgram).
- Hamilelerde ve emzirenlerde günlük B12 vitamini ihtiyacı miktarı daha fazladır.
- Vegan beslenenler (diyetlerinde hayvansal gıda bulunmayan kişiler)
- Pernisiyöz anemisi olan bireyler
- Mide ve ince bağırsak ameliyatı olmuş bireyler
- Besinlerin emiliminin azalmasına neden olan gastrit, çölyak hastalığı ve inflamatuar bağırsak hastalığı olanlar vitamin B12 eksikliği açısından risk taşır.
Vitamin B12 Eksikliği Yaşamamak İçin Beslenmeye Dikkat Edilmelidir.
Diyette günlük alınması gereken B12 miktarı;
Doğru beslenme ile aldığınız vitamin B12, (ek bir hastalığınız yoksa) sizi B12 eksikliğinden korur.
Hangi besinde ne kadar vitamin B12 vardır;
Vitamin B12 Eksikliği Tedavisi
Vitamin B12 eksikliği tedavisi eksikliğin nedenine göre değişir.
Eksikliğin nedeni eğer diyet ile alınan B12 eksikliği ise (vegan beslenme, yanlış ve yetersiz beslenme) vitamin B12 hapı ya da dil altı tabletleri ve spreyleri önerilir. Ancak hastada B12 vitaminin emilimine bağlı olarak gelişen bir eksiklik söz konusu ise tablet ya da sprey kullanmanın tedaviye herhangi bir katkısı yoktur. Emilim problemlerine bağlı olarak gelişen yetersizlik durumunda iğne ile vitamin B12 takviyesi yapılmalıdır.
Tedavi planı çocuğun yaşına ve eksikliğin derecesine göre değişir. Ancak genellikle 1000 mcg’lık tablet veya spreylerin günlük kullanılması eksikliğin önlenmesi için yeterlidir.
Ciddi vitamin B12 eksikliği olanlarda, vitamin B12 tedavisi kan potasyum düzeyinde ani değişikliklere, bu da ciddi kalp sorunlarına neden olabilir. Doktorunuza danışmadan vitamin B12 takviyesi almayın.
