Felç, tıbbi adıyla inme, beyne giden kan akışının aniden kesilmesi ya da beyin damarlarının patlaması sonucu ortaya çıkan ciddi bir durumdur. Beyin hücrelerinin oksijen ve besin alımını kaybetmesiyle başlayan bu süreç, kalıcı nörolojik hasarlara ve hatta ölüme yol açabilir. İnme, iki ana kategoriye ayrılır: İskemik inme ve hemorajik inme. İskemik inme, kan damarlarının tıkanması sonucu oluşurken, hemorajik inme beyin içinde veya çevresinde kanamaya neden olur.
Felç Belirtileri Nelerdir?
İnme, ani bayılma, denge kaybı, çift görme gibi belirtilerle ortaya çıkarak beyinde ciddi hasara neden olabilir. Eğer siz veya çevrenizdeki biri inme geçiriyorsa, sinirsel inme belirtilerinin başladığı zamana dikkat etmek hayati önem taşır. Bu hastalıkta, belirtilerin başlamasından sonraki ilk saatlerde tedavi edilen hastalar, tedaviden en fazla yararı gören grup olarak öne çıkar. İnme belirtileri şu şekilde sıralanabilir:
- Ani bilinç kaybı veya bayılma
- Yüzde asimetri veya kayma
- Konuşmada zorluk veya bozulma
- Aynı tarafta kol veya bacakta güçsüzlük
- Çift görme veya ani görme kaybı
- Denge kaybı
- Görmede bulanıklık veya bozulma
- Yutkunma güçlüğü
- Bilişsel fonksiyonlarda bozulma
- Kol ve bacakta uyuşma
- Ağız köşesinde sarkma veya çekilme
Bu belirtilerden biri veya birkaçı gözlemlendiğinde, vakit kaybetmeden acil tıbbi yardım çağırmak son derece önemlidir. Belirtilerin değişip değişmeyeceğini gözlemlemek için beklemek, inme durumunda geri dönülemez hasarlara yol açabilir. İnme, tedavi edilmedikçe beyinde daha fazla hasara ve kalıcı sakatlığa neden olma riski taşır; bu nedenle her saniyenin büyük önemi vardır.
Sinirsel Felç Belirtileri
Sinirsel felç belirtileri, merkezi sinir sistemiyle ilgili bir problemden kaynaklanan kas kontrolünün kaybı veya zayıflaması durumudur. Bu belirtiler, vücudun çeşitli bölgelerinde ortaya çıkabilir ve genellikle ani başlangıçlıdır. İşte sinirsel felç belirtilerinin bazıları:
| Belirti | Açıklama |
|---|---|
| Yüzde Asimetri | Yüzün bir tarafında sarkma veya ifadesizlik, yüz felci belirtisi olabilir. |
| Kol veya Bacakta Güçsüzlük | Vücudun bir tarafında ani güçsüzlük veya hareket kaybı görülebilir. |
| Konuşma Bozuklukları | Konuşmada zorluk, kelimeleri telaffuz etmekte güçlük veya anlaşılmaz konuşma olabilir. |
| Görme Problemleri | Çift görme, ani görme kaybı veya görme bulanıklığı şeklinde kendini gösterebilir. |
| Denge ve Koordinasyon Kaybı | Yürürken dengesizlik, düşme veya koordinasyon zorluğu yaşanabilir. |
| Uyuşma veya Karıncalanma | Vücudun bir tarafında uyuşma, karıncalanma veya his kaybı olabilir. |
| Yutkunma Zorluğu | Yutma işlevinde zorluk, sinirsel hasarın bir işareti olarak ortaya çıkabilir. |
Bu belirtiler acil tıbbi müdahale gerektirir. Çünkü zamanında tedavi, sinirsel felcin sonuçlarını hafifletme açısından kritik önem taşımaktadır.
Bacakta Felç Belirtileri
Bacakta felç belirtileri, sinirsel veya kas-iskelet sistemi ile ilgili sorunlardan kaynaklanan motor ve duyusal işlev bozuklukları olarak tanımlanabilir. Bu belirtiler, ciddi bir tıbbi durumun işareti olabilir ve derhal tıbbi müdahale gerektirir. İşte bacakta felç belirtileri:
| Belirti | Açıklama |
|---|---|
| Bacakta Ani Güçsüzlük | Bacakta ani güç kaybı veya hareket edememe durumu görülebilir. |
| Uyuşma veya Karıncalanma | Bacakta uyuşma, karıncalanma veya his kaybı meydana gelebilir. |
| Yürürken Denge Kaybı | Yürürken denge problemleri yaşanabilir, bacakların kontrolü zorlaşabilir. |
| Refleks Kaybı | Bacakta reflekslerin azalması veya tamamen kaybolması durumu gözlemlenebilir. |
| Bacakta Ağrı veya Spazmlar | İnme, bacak kaslarında ağrı, kramp veya istemsiz kasılmalara yol açabilir. |
| Hareket Kabiliyetinin Azalması | Bacakta hareket kabiliyetinde belirgin bir azalma veya kayıp olabilir. |
| Yürümede Zorluk | Normal yürüyüşün bozulması, adım atmada zorluk veya bacağın sürüklenmesi gibi sorunlar yaşanabilir. |
Bu belirtiler, vücutta ciddi bir problem olduğuna işaret eder ve derhal tıbbi müdahale gerektirir. Bacakta inme, beyindeki bir sorundan kaynaklanabileceği gibi, omurilik yaralanmaları veya diğer nörolojik sorunlardan da kaynaklanabilir.
Geçici Felç Belirtileri
Geçici felç (aynı zamanda Geçici İskemik Atak veya TIA olarak bilinir) belirtileri, inme ile benzerlik gösteren ancak genellikle birkaç dakika ila birkaç saat arasında süren, sonrasında tamamen kaybolan nörolojik semptomlardır. Bu belirtiler ciddi bir felcin habercisi olabilir ve ciddiye alınmalıdır. İşte geçici inme belirtileri:
| Belirti | Açıklama |
|---|---|
| Yüzde Ani Sarkma veya Asimetri | Yüzün bir tarafında ani sarkma veya ifadesizlik. |
| Kol veya Bacakta Geçici Güçsüzlük | Vücudun bir tarafında ani güçsüzlük veya inme durumu, kısa süreli olup düzelebilir. |
| Konuşma Zorlukları | Kelimeleri doğru telaffuz edememe, konuşma bozukluğu, birkaç dakika ile birkaç saat sürebilir. |
| Görme Problemleri | Çift görme, bulanık görme veya bir gözde geçici görme kaybı yaşanabilir. |
| Denge ve Koordinasyon Problemleri | Geçici denge kaybı, baş dönmesi, koordine olamama durumu yaşanabilir. |
| Baş Dönmesi ve Sersemlik | Ani baş dönmesi, sersemlik veya bayılma hissi olabilir. |
| Hafıza veya Bilişsel Bozulma | Kısa süreli hafıza kaybı, zihinsel bulanıklık veya düşünme yeteneğinde geçici bozulmalar görülebilir. |
Yukarıda sayılı bulgulardan bir veya bir kaçının bir arada olup birkaç saniye veya saat içinde geçebildiğini belirtmek isteriz. Bazen 48 saat kadar sürdüğü durumlar da olabilir. Bu şekilde gerçekleşen inmelere geçici iskemik atak denir.
Kısmi Felç Belirtileri
Kısmi felç (parsiyel felç), vücudun belirli bir bölgesinde kas kontrolünün kısmen kaybedilmesiyle ortaya çıkar ve sinirlerin ya da beyindeki belirli alanların hasar görmesi sonucu meydana gelir. Kısmi felç, tam inmeden farklı olarak, etkilenen kasların bazı işlevlerini koruyabilir. İşte kısmi felç belirtileri:
| Belirti | Açıklama |
|---|---|
| Kas Gücünde Azalma | Vücudun belirli bir bölgesinde kas gücünün azalması; kaslar zayıf hissedilir, ancak tamamen hareketsiz değildir. |
| Kas Sertliği ve Spazmlar | Kaslarda sertlik (spastisite) ve istemsiz kasılmalar (spazmlar), hareket etmeyi zorlaştırabilir. |
| Hareket Kabiliyetinin Sınırlanması | Etkilenen kaslarda hareket kabiliyetinin kısıtlı olması; kol veya bacağın tam olarak hareket ettirilememesi gibi. |
| Duyusal Bozukluklar | His kaybı, karıncalanma veya uyuşma gibi duyusal bozukluklar, etkilenen bölgede sinir hasarına bağlı olarak ortaya çıkabilir. |
| Denge ve Koordinasyon Problemleri | Kas zayıflığı nedeniyle dengenin ve koordinasyonun bozulması, yürüyüşte dengesizlik ve düşme riskini artırabilir. |
| İnce Motor Becerilerde Zorluk | Eller veya parmaklar gibi küçük kas gruplarında güç kaybı, yazı yazma veya küçük nesneleri tutma gibi ince motor becerilerde zorluk yaratabilir. |
İnme geçiren hastaların yaklaşık %80’inde kısmi felç (hemiparezi) görülür, bu da kısmi felci inmenin en yaygın etkilerinden biri haline getirir. Kısmi inme, genellikle vücudun bir tarafını eşit olmayan bir şekilde etkiler ve belirtileri hafif ila şiddetli arasında değişiklik gösterebilir. Bu durum, hastalarda kas zayıflığı, duyu bozuklukları, görme sorunları ve denge kaybına yol açar. Bu nedenle, kısmi felç geçiren kişilerde düşme riski belirgin şekilde artar.
Felç Nedenleri Nelerdir?
Beynin belirli bir bölgesine ulaşan kan akışı azaldığında veya tamamen durduğunda, beyin dokusu oksijen ve besin eksikliği nedeniyle zarar görür ve inme meydana gelir. Bu durumda beyin hücreleri, dakikalar içinde ölmeye başlar. İnmenin oluştuğu bölgeye bağlı olarak, o bölgedeki işlevlerde geçici ya da kalıcı kayıplar yaşanabilir. İnmenin başlıca nedenleri arasında şunlar yer almaktadır:
- Diyabet,
- Hipertansiyon,
- Hormon tedavileri,
- Sigara ve alkol kullanımı,
- Dislipidemi (kan yağlarının yüksekliği),
- Hareketsizlik
- Kalp ritim bozuklukları yer alır.
Ayrıca, beyin kanaması da inmenin bir diğer önemli sebebidir.
Felç Türleri Nelerdir?
İnme, farklı türlerde ortaya çıkabilir:
- İskemik İnme: Beyne giden kan damarlarının tıkanması sonucu meydana gelir. Bu tür inme, tüm inme vakalarının %80-85’ini oluşturur.
- Hemorajik İnme: Beyin içindeki bir kan damarı patladığında ortaya çıkar ve daha nadir görülür. Ancak, daha ciddi sonuçlar doğurabilir. Bu durumda, beyin dokusuna kan sızması, hücrelerde hasara neden olur.
- Geçici İskemik Atak (TIA): Genellikle geçici olarak kan akışının durduğu bir durumdur ve büyük bir inme riski taşır. Hızlı müdahale gerektirir.
İnme Risk Faktörleri
55 yaşın üzerindeki bireyler, daha genç insanlara göre inme geçirme riski daha yüksektir. Erkekler, kadınlara oranla daha fazla inme riski taşır; ancak, kadınlarda inmeden kaynaklanan ölüm oranları erkeklerden daha yüksektir. Özellikle östrojen içeren doğum kontrol hapları veya hormon tedavileri, kadınlarda inme riskini artırabilir.
- Fazla kilolu veya obez olmak
- Fiziksel olarak aktif olmamak
- Uyuşturucu kullanımı
- Ve yaşam tarzı risk faktörleri arasında yer alır.
Bu faktörler, inme riskini önemli ölçüde artırabilir ve önlenebilir risk faktörleri olarak değerlendirilmektedir.
İnme Tanısı Nasıl Konur?
Hasta acil serviste değerlendirildikten sonra, en kısa sürede nöroloji uzmanı tarafından ayrıntılı bir öykü alınır ve nörolojik muayene yapılır. Ancak, klinik pratikte bu öykü ve muayene ile inmenin iskemik mi yoksa hemorajik mi olduğunu belirlemek genellikle mümkün değildir. Akut inmeli hastaların doğru bir şekilde değerlendirilmesi ve tedavi planının oluşturulmasında görüntüleme tetkikleri kritik bir rol oynar.
Akut inme durumunda en sık kullanılan beyin görüntüleme yöntemi, kontrastsız Beyin Bilgisayarlı Tomografisi (BBT)‘dir. BBT’nin avantajları arasında kolay erişilebilirliği, hızlı ve kısa sürede uygulanabilir olması, kanamayı dışlama konusunda yeterliliği ve manyetik rezonans görüntülemenin (MRG) uygun olmadığı durumlarda kullanılabilmesi yer alır.
Felç Tedavisi Nasıl Yapılır?
İnme tedavisi, felcin türüne ve şiddetine göre değişiklik gösterir. İskemik inme tedavisinde, pıhtı çözücü ilaçlar (trombolitik tedavi) kullanılır. Bu ilaçlar, tıkanmış damarı açarak kan akışını yeniden sağlamaya çalışır. Bazı vakalarda, mekanik trombektomi adı verilen bir yöntemle tıkanmış damarın fiziksel olarak temizlenmesi gerekebilir. Antiplatelet ilaçlar da tedavi sürecinde önemli bir rol oynar, zira bu ilaçlar kanın pıhtılaşmasını önler ve tekrarlayan inmeleri engeller.
Hemorajik inme tedavisinde ise, kanamanın kontrol altına alınması için cerrahi müdahale gerekebilir. Bu süreçte, kan basıncının kontrolü ve hastanın sıvı dengesinin sağlanması önemlidir.
İnme geçiren hastalara fizik tedavi yöntemleri de destek tedavi olarak uygulanmaktadır. Doktor gözetiminde yapılan seansların iyileşmeye katkısı çok büyüktür. İyileşmenin ne kadar kısa sürede gerçekleşeceği ise hastalığın şiddetine, doğru tedavinin zamanında uygulanmasına ve hastanın istek, azmine göre belli olur.
Felç Geçiren Bir Kişi İyileşir mi?
”Felç olursa iyileşir mi?” sorusu hastalarımız tarafından sıkça sorulan bir soru. Felç geçiren bir kişinin tamamen iyileşip iyileşmeyeceği, felcin şiddetine, tedaviye ne kadar erken başlandığına ve rehabilitasyon sürecine bağlıdır. İnme geçiren bir kişinin iyileşme süreci uzun ve zorlu olabilir. Bu süreçte, fizik tedavi ve rehabilitasyon çok önemli bir rol oynar. Rehabilitasyon, hastanın kas gücünü, dengeyi ve motor becerilerini yeniden kazanmasına yardımcı olur. Ayrıca, psikolojik destek de iyileşme sürecinde kritik öneme sahiptir.
Felç Önlenebilir mi?
İnme riskini azaltmak için yapılabilecek en önemli şey, sağlıklı bir yaşam tarzı benimsemektir. Düzenli egzersiz, sağlıklı beslenme, sigara ve alkol kullanımının bırakılması ve stresin yönetimi inme riskini azaltmada büyük rol oynar. Ayrıca, yüksek tansiyon, diyabet ve kolesterol seviyelerinin kontrol altında tutulması da inmeden korunmada önemlidir.
Daha fazla bilgi veya randevu için bizimle WhatsApp hattımız üzerinden iletişime geçebilir veya sayfamızda bulunan randevu formunu doldurabilirsiniz.
